Numri i doktoraturave në Shqipëri ra ndjeshëm në vitin 2024, duke treguar një krizë të thellë akademike dhe një valë alarmante të emigrimit të trurit.
Viti 2024 shënoi një rënie dramatike në numrin e doktoraturave të dhëna në Shqipëri. Vetëm 31 tituj u shpërndanë, duke përfaqësuar një tkurrje prej 73% krahasuar me vitin 2023 dhe një rënie të frikshme krahasuar me vitin 2017, kur u regjistruan 890 doktoratura.
Ekspertët e arsimit paralajmërojnë se ky fenomen lidhet drejtpërdrejt me reduktimin drastik të pranimeve në programet e ciklit të tretë dhe me emigrimin masiv të të rinjve akademikë drejt vendeve që ofrojnë kushte më të mira për kërkim dhe zhvillim shkencor. Shqipëria tashmë renditet mes vendeve me nivelet më të larta të emigrimit të trurit në botë.
Kjo krizë ka rrënjë edhe në politikat e viteve të shkuara. Në vitin 2014, qeveria vendosi të mbyllë të gjitha programet doktorale për shkak të problemeve me cilësinë dhe shkeljet procedurale. Mbyllja zgjati pesë vjet, duke lënë boshllëqe të thella në fushën e kërkimit dhe duke dëmtuar zhvillimin akademik.
Vetëm pas vitit 2022, disa universitete nisën rifillimin e programeve me kritere më të ashpra. Universiteti Europian i Tiranës rihapi doktoraturat, ndërsa Universiteti Bujqësor hapi thirrje për vitin akademik 2024-2025. Ministria e Arsimit ka paralajmëruar se në vitin 2025 do të nisin programe të reja financimi për doktorantët.
Megjithatë, situata paraqitet kritike. Trupa akademike në universitete po plaket, ndërsa mungesa e brezit të ri me titull doktor pritet të ndikojë ndjeshëm në cilësinë e arsimit të lartë. Kjo dobësi ul kapacitetet konkurruese të Shqipërisë në nivel rajonal dhe europian.
Pa doktorantë të rinj dhe pa një strategji të qëndrueshme kërkimi, Shqipëria rrezikon të ngelet jashtë garës globale për inovacion dhe zhvillim shkencor. Rënia e numrit të doktoraturave është një alarm serioz për boshllëkun strukturor që po gërryen themelet e sistemit akademik të vendit.
