Rumunët vendosin mes një kursi pro-evropian ose kthimit drejt nacionalizmit, ndërsa zgjedhjet presidenciale të 18 majit 2025 konsiderohen si më vendimtaret që nga rënia e diktaturës.
Zgjedhjet presidenciale të këtij viti në Rumani kanë krijuar një situatë të jashtëzakonshme tensioni dhe ndarjeje shoqërore, të padukshme më parë që nga fundi i komunizmit. Opinioni publik është polarizuar, ndërsa debati mediatik dominohet nga zgjedhja midis “demokracisë” dhe “joliberalizmit”, apo midis “Evropës” dhe “izolimit”. Kjo betejë shënon një udhëkryq historik për shtetin rumun, me pasoja që shtrihen larg kufijve të vendit.
Asnjëherë më parë, që nga viti 1989, Rumani nuk ka qenë dëshmitare e një përplasjeje kaq të theksuar ndërmjet dy kandidatëve presidencialë dhe një ndarjeje të thellë mes qytetarëve. Të dy kandidatët kryesorë, George Simion dhe Nicusor Dan, paraqiten si figura të reja, të largëta nga partitë tradicionale, duke theksuar përkatësinë “jashtë sistemit” në një përpjekje për të fituar besimin e publikut të lodhur nga politika e vjetër.
George Simion, 38 vjeç, udhëheqës i partisë së djathtë ekstreme AUR, u shfaq si fitues i qartë i raundit të parë me afro 41 për qind të votave. Ai njihet për qëndrimet e tij të forta nacionaliste, afërsinë me Rusinë, por së fundmi ka ndryshuar strategji, duke u distancuar nga retorika e ashpër dhe duke folur për dinjitet kombëtar, pa përmendur daljen nga BE ose NATO. Megjithatë, qëndrimet e tij anti-ukrainase dhe mungesa e përvojës në administratë vazhdojnë të jenë çështje të debatueshme.
Përballë tij qëndron Nicusor Dan, 55 vjeç, kryetar bashkie i Bukureshtit, i njohur për angazhimin kundër korrupsionit dhe orientimin e tij të qartë pro-evropian. Me 21 për qind të votave në raundin e parë, Dan përfaqëson stabilitetin, mbështetjen ndaj Ukrainës dhe zbatimin e reformave, megjithëse nganjëherë është kritikuar për mungesë vendosmërie dhe përplasjet në debatet televizive me Simionin.
Këto zgjedhje kanë një peshë të jashtëzakonshme për rajonin, pasi Rumania është një shtet kyç për Bashkimin Evropian dhe NATO-n, me kufirin më të gjatë me Ukrainën dhe bazën më të madhe ushtarake të aleancës në Evropën Juglindore. Një fitore e Simionit mund të sjellë ndryshime të thella gjeopolitike, duke krijuar pasiguri në raport me aleatët perëndimorë dhe rrezikuar të kthejë vendin drejt një klime të ngjashme me atë të SHBA-ve nën Trump.
Roli i presidentit në Rumani nuk është vetëm ceremonial. Ai është Komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura dhe udhëheq Këshillin e Lartë të Mbrojtjes Kombëtare, gjë që i jep ndikim të drejtpërdrejtë në sigurinë dhe diplomacinë e vendit. Përveç kësaj, presidenti emëron kryeministrin, drejtuesit e inteligjencës dhe përfaqëson vendin në arenën ndërkombëtare.
Pavarësisht avantazhit të Simionit në shumicën e sondazheve, parashikimet mbeten të pasigurta, pasi sondazhet në Rumani shpesh nuk kanë reflektuar saktë rezultatin përfundimtar. Edhe ndryshimet në retorikën e Simionit, që tanimë synon të fitojë elektoratin e moderuar, nuk i kanë larguar dyshimet mbi qëllimet e tij të vërteta dhe mungesën e përvojës.
Ndërkohë, Nicusor Dan ka njoftuar se, në rast fitoreje, do të propozojë Ilie Bolojan si kryeministër, një figurë me reputacion të mirë, por i lidhur prej kohësh me establishmentin politik, gjë që mund të ndikojë negativisht te votuesit që kërkojnë ndryshim. Nga ana tjetër, Simion ka deklaruar se do të emërojë Calin Georgescu, një personazh me lidhje të forta me të kaluarën komuniste të Rumanisë dhe që njihet për pikëpamje pro-ruse.
Rumania ndodhet në prag të një vendimi historik që mund të përcaktojë drejtimin e saj për dekadat në vijim. Fituesi i këtyre zgjedhjeve do të ketë në dorë jo vetëm fatin e vendit, por do të ndikojë edhe balancat politike në të gjithë Evropën Lindore.
