Në një tubim në Latrobe, Pensilvani, ish-Presidenti Donald Trump ndaloi përpara një turme që mbante pankarta me shkrimin “Shpëtoni Çelikun Tonë” për të lavdëruar një nga konceptet e tij të preferuara: tarifat.
“Tarifa,” tha ai, “është fjala më e bukur në fjalor. Më e bukur se dashuria, më e bukur se respekti,-raporton New York Times.
Gjatë presidencës së tij, Trump tregoi një simpati të thellë për tarifat, duke i përdorur ato për të ndëshkuar aleatë e rivalë, me qëllimin që kompanitë të prodhonin në SHBA. Nëse ai fiton përsëri në zgjedhjet e ardhshme, premton një qasje më agresive për të ndërprerë tregtinë globale, duke e kthyer Amerikën në një komb të izoluar ekonomikisht.
Trump, që e ka përshkruar veten si “Njeriu i Tarifave”, i sheh tarifat si një zgjidhje për shumë probleme: nga pasurimi i vendit, tek financimi i uljeve të taksave dhe përkujdesjes për fëmijët. Por synimi kryesor i tij është ta përdorë tarifën për të kthyer fabrikat në Shtetet e Bashkuara, duke ndalur globalizimin e dekadave të fundit.
Tarifa të larta
Trump ka kërcënuar të vendosë tarifa të larta për çdo vend – duke përfshirë tarifa shumë të rënda për Kinën – për të rritur kostot e produkteve të huaja dhe për të riorganizuar zinxhirët globalë të furnizimit. Kjo qasje do të ndihmonte disa kompani që prodhojnë tashmë në SHBA, por kostoja e përgjithshme mund të jetë shumë më e lartë. Ekonomistët paralajmërojnë se tarifat e përgjithshme që parashikon Trump do të rrisin çmimet për prodhuesit dhe bizneset amerikane që blejnë lëndë të parë nga jashtë, duke ndikuar më së shumti tek konsumatorët amerikanë, veçanërisht ata me të ardhura të ulëta.
Plani i tij do të shkaktonte gjithashtu shumë luftëra tregtare, pasi vendet e tjera do të hakmerreshin me tarifa mbi produktet amerikane. Kjo do të ndikonte negativisht në eksportet amerikane dhe do të dëmtonte lidhjet tregtare të ndërtuara pas Luftës së Dytë Botërore.
“Kjo është një ide shumë e keqe,” thotë Mark Zandi, kryeekonomisti i firmës së analizave ekonomike Moody’s Analytics. “Nëse e ndjekim këtë rrugë tarifash, po ecim drejt një rruge të errët për ekonominë.”
Megjithatë, propozimi i Trump tërheq shumë votues, të cilët në 2016 votuan për të, pjesërisht për premtimet e tij për të ndëshkuar Kinën dhe për të rishikuar marrëveshjet ekzistuese të tregtisë së lirë si Marrëveshja e Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut. Në vitet e fundit, si demokratët, ashtu edhe republikanët kanë përqafuar tarifat, veçanërisht për produktet kineze, si një mënyrë për të kundërshtuar tregtinë e lirë që, sipas tyre, ka dobësuar qytetet industriale amerikane.
Produktet kineze
Pas kritikave të tij të para për tarifat e Trump ndaj produkteve kineze, Presidenti Biden vendosi t’i mbajë shumicën e tyre dhe madje shtoi disa tarifa të reja. Fushata e Zëvendës Presidentes Kamala Harris ka deklaruar se ajo do të përdorë tarifat në mënyrë “të synuar”, edhe pse ka kritikuar planin e gjerë tarifor të Trump si një taksë mbi konsumatorët.
Por shkalla e propozimeve të Trump është shumë më e madhe se çdo rritje tarifash në afërsisht një shekull. Ai ka sugjeruar një tarifë “universale” prej 10 deri në 20 për qind për shumicën e produkteve të huaja dhe tarifa prej mbi 60 për qind për Kinën. Ai ka thënë se do të vendosë “tarifa aq të larta sa të jenë të tmerrshme” për të nxitur fabrikat të rikthehen në SHBA.
Gjithsesi, historia tregon se tarifat e larta kanë qenë shpesh të paqëndrueshme. Një episod i njohur është tarifa Smoot-Hawley e vitit 1930, e cila nxiti një luftë tregtare që përkeqësoi Depresionin e Madh. Që atëherë, Shtetet e Bashkuara kanë punuar për të ulur barrierat tregtare.
Rriten kostot
Sipas një vlerësimi të Institutit Peterson për Ekonominë Ndërkombëtare, një regjim universal tarifash do të shtonte rreth $2,600 shpenzime vjetore për një familje tipike amerikane. Ndërkohë, një studim nga Yale Budget Lab vendos koston vjetore midis $1,900 dhe $7,600 për familje.
Në fund, shumë ekonomistë janë të shqetësuar se tarifat e Trump do të shkaktojnë një kaos të gjerë në mjedisin e biznesit. Firma të shumta, të cilat përballen me kosto më të larta të pjesëve dhe materialeve të huaja, paralajmërojnë se tarifat do të rrisin çmimet dhe do të pengojnë përpjekjet për të prodhuar në SHBA.
Disa analistë janë skeptikë nëse Trump do t’i zbatojë këto plane, duke thënë se kërcënimet e tij mund të jenë vetëm taktikë për të fituar mbështetje. Por Trump ka treguar mbështetje për tarifat për dekada dhe ka dëshmuar se nuk heziton t’i përdorë ato. Nëse ai fiton një mandat të dytë, ekspertët ligjorë thonë se ai ka autoritetin për të vendosur tarifa të gjera.
Në një kohë kur ekonomia është e qëndrueshme, disa argumentojnë se ekonomia amerikane mund të përballojë disa sfida të politikës, por vetëm deri në një pikë. Dhe kur ekonomia pëson rënie, kërkohet udhëheqje e matur dhe me vizion të qartë.
