Sot, 22 nëntor, shqiptarët kremtojnë Ditën e Alfabetit Shqip, një festë tashmë zyrtare e shpallur nga Kuvendi i Shqipërisë në fillim të këtij viti.
Kjo ditë përfaqëson një moment të jashtëzakonshëm unifikues për popullin shqiptar, duke përkujtuar Kongresin e Manastirit të vitit 1908 – ngjarjen që vendosi bazat për shkrimin dhe identitetin e gjuhës shqipe.
Kongresi i Manastirit, i cili zgjati nga 14 deri më 22 nëntor, mblodhi 50 delegatë nga 26 qytete dhe organizata shqiptare, të cilët vendosën që alfabeti latin, me disa përshtatje, të bëhej alfabeti zyrtar i shqipes. Ky vendim simbolizoi një hap të madh drejt unifikimit kulturor dhe kombëtar të shqiptarëve, duke krijuar një themel të fortë për gjuhën shqipe. Mid’hat Frashëri u zgjodh kryetar i kongresit, ndërsa personalitete të njohura si Luigj Gurakuqi dhe Gjergji Qiriazi ishin në pozita kyçe. Parashqevi Qiriazi, gruaja e vetme pjesëmarrëse, mbetet një shembull frymëzimi për përkushtimin ndaj gjuhës dhe arsimit.
Dita e Alfabetit nuk është thjesht një kujtim historik; ajo ka një simbolikë të madhe për të gjithë shqiptarët, brenda dhe jashtë kufijve. Për shqiptarët e Maqedonisë së Veriut, kjo datë gjithashtu shënohet si festë kombëtare. Muzeu i Alfabetit në Manastir është një thesar historik, që ruan dokumente dhe fotografi të rëndësishme nga ajo periudhë, duke u shndërruar në një destinacion simbolik për trashëgiminë kulturore të kombit.
Në një deklaratë të bërë nga Ministri për Europën dhe Punët e Jashtme në fillim të vitit, u theksua rëndësia e kësaj date: “22 Nëntori përfaqëson momentin më të madh unifikues të shqiptarëve. Ajo që i ka bashkuar dhe vazhdon t’i bashkojë shqiptarët është gjuha dhe vendimi i madh i Kongresit të Manastirit për ta shkruar dhe identifikuar këtë gjuhë me alfabetin latin.”
Megjithatë, ndërsa kujtojmë këtë arritje të madhe, realiteti i sotëm ngre disa shqetësime për të ardhmen e arsimit dhe gjuhës në vend. Sipas të dhënave të Bankës Botërore, norma e regjistrimit në shkollat fillore në Shqipëri ka pësuar një rënie të ndjeshme. Nga 105.4% në vitin 2017, ajo ka zbritur në 93.7% në vitin 2023, duke shënuar nivelin më të ulët që prej vitit 1976.
Këto statistika janë një thirrje për ndërgjegjësim dhe veprim. Arsimi dhe mbështetja për gjuhën shqipe duhet të mbeten prioritete kombëtare, ashtu siç ishin për delegatët e Kongresit të Manastirit mbi një shekull më parë. Të rinjtë shqiptarë, që përfaqësojnë të ardhmen e kombit, duhet të kenë mundësi dhe akses të barabartë për arsim cilësor.
22 Nëntori nuk është vetëm një ditë festimi; ajo është një kujtesë për përpjekjet dhe sakrificat e paraardhësve tanë. Për brezat e sotëm dhe ata që vijnë, është një thirrje për të mbrojtur dhe zhvilluar më tej gjuhën tonë të bukur dhe identitetin tonë kombëtar.
